یادداشت های روزانه (93)

راه رسیدن به معرفت الهی

در باب رسیدن به معرفت الهی شیوه های گوناگونی وجود دارد. عارفان بالله و اساتید تهذیب اخلاق که جان افراد را صیقل می دهند تا نور الهی بر جان بتابد و جان انسان را منور نموده تا لوح یار در سرزمین وجود انسان منقش شود ، دراین میان راههای گوناگونی را به افراد توصیه می کنند، که در مجموع آنها را به سه دسته می توان تقسیم نمود:
1- عده ای سخن از ریاضت به میان آورده و نسخه ریاضت را ارائه می نمایند.  در این راستا ریاضت های متنوعی مطرح است ، از ریاضت های سخت تا محدود که البته اوج کلام در این دسته از افراد این جمله است که العلاج بالاضداد یعنی هر صفت رذیله اخلاقی که در وجود شماست با ضد آن معالجه نمائید، مانند اینکه صفت بخل خویش را باضد آن یعنی بخشش مال معالجه نمائید. البته این شیوه ، شیوه ای مقبول است که انسان بتواند از جان خود هرزه های مذموم را بیرون آورد - اما برای نائل آمدن به پاکسازی سرزمین وجود از صفات رذیله عمر زیادی را باید طی کرد تا یک صفت مذموم به صفت محمود مبدل شود. البته بدلیل اینکه این صفات در سرشت و فطرت انسان غرس شده اند و به طور کامل بیرون نمی آیند، ریشه آنها از سرشت انسان جداشدنی نیست و در یک غفلت از محافظت نفس ، افسار پاره می کند و از گذشته خطرناکتر خواهد بود. معروف است که سگ نفس را هر چه بیشتر ببندند گرسنه تر می شود. وقتی که از مهارکردن صفتی فارغ شد و به رسیدگی به صفت دیگر مشغول شد ممکن است صفت رذیله قبلی دوباره برگردد. توصیه عارفان بالله در علاج به اعتدال رساندن این صفات است .
این شیوه ریاضت و تزکیه جان و تزکیه قلب و تجلیه روح، طریق ابرار و نیکان نامیده شده است.
2- عده ای راه تهذیب نفس و وصول به معرفت الهی را با زیاد نماز خواندن و زیاد تلاوت قرآن نمودن و حج بجا آوردن و دیگر اعمال واجبه و مستحبه بیان می دارند. این شیوه که طریقه اخیار قلمداد می شود هم زمان زیادی برای وصول به معرفت الهی لازم دارد که با این روش عده کمی به آن معرفت و اتصال حقیقی می رسند. زیرا فناء فی الله با این شیوه به راحتی میسر نمی شود، هر چند فانیان حقیقی فی الله همه واجبات دینی را طبق نظرات فقها انجام می دهند.
3- روش سوم مربوط به کسانی است که عشق و محبت خداوند جان آنها را گرفته است و در طریق محبت قرار گرفته اند و همه هستی خود را به پای دوست می ریزند. آنها به دنبال معامله با خدا نیستند ریاضت هایشان هم برای اوست. خود را نمی بینند تا برای تزکیه جان خود تلاش کنند. در همان اوان راه به پرواز در می آیند این روش طریقه شطار و عاشقان نام دارد. انسان می تواند جزء نیکان و ابرار باشد اما کسانی که به خدا رسیدند با جذبه رسیدند .

از یادداشت های روزانه، مه ۲۰۱۱