یادداشت های روزانه (89)

اگر امام معصوم نباشد زمین همه اهل خود را نابود می کند.

 هدف از ابداع علم کلام مدلل نمودن اصول عقاید ( توحید ، عدل ، نبوت ، امامت، معاد) است وقتی که در این علم به مبحث رسالت و امامت می رسند یکی از دلائل لزوم امامت را برای جامعه بشری  قاعده لطف  می دانند برای آشنایی با قاعده لطف توضیح ذیل را ضروری میدانم.
یکی از شخصیت های برجسته که در علم کلام تالیفات بسیار نفیسی دارد مرحوم خواجه نصیر الدین طوسی است ایشان به عنوان مؤسس كلام فلسفي شيعه از مؤثرترين متكلمان در تاريخ انديشة كلام اسلامي است.  وي هم در نگارش متون درسي كلام شيعه و هم در نقد آثار مهم كلامي ساير فرقه‌هاي كلامي كتاب‌هاي گرانقدري تأليف و تصنيف كرده است. در ميان متون درسي از آثار وي دو رساله اهميت بيشتري دارد:
1- قواعد العقائد؛ 2- تجريد الاعتقاد. تجريد الاعتقاد كه در واقع بخش دوّم رسالة «التجريد في المنطق و الكلام» است، به دليل اهميت تاريخي‌اش مورد اقبال متكلمان (اعم از شيعه و اهل‌سنت) پس از خواجه قرار گرفته است. هيچ سده‌اي، از زمان نگارش تجريد ـ قرن هفتم ـ تاكنون وجود ندارد كه تجريد به منزلة كتاب درسي مورد تحقيق، تدريس، شرح، حاشيه و نقد قرار نگيرد.
ایشان در کتاب تجریدالعقاید می فرماید: (واللطف واجب لتحصیل الغرض) یعنی خدائی که انسان را خلق نموده و انتظار دارد که مکلف به مقام قرب الهی برسد و از معاصی او دوری نماید ضرورتا برای محقق شدن عبودیت ، نصب هادی و راهنما برخداوند واجب است و اگر به نصب هادی و راهنما نپردازد باعث می شود که بشر به مقام تقرب نزدیک نشود و از گناه دور نباشد لذا این لطف بر حق تعالی واحب است تا برای تحصیل غرض همه شرایط وصول به حق را برای انسان فراهم نماید و در صورتی که این لطف از طرف حق تعالی نباشد خداوند بشر را تکلیف به چیزی کرده که بشر قادر به انجام آن نیست چون راه تقرب را نمی شناسد . لذا در مقصد پنجم کتاب تجرید می فرماید : ( الامام لطف و فیجب نصبه علی الله تحصیلا" للغرض) . علامه حلی رحمه الله علیه که شاگرد خود خواجه نصير است ، نخستين شرح بر کتاب تجريدبنام «كشف المرادفی شرح تجرید العقاید» را نگارش کرده است . ایشان در شرح این مطلب با ارائه برهان (قیاس) مطلب خواجه را برهانی نموده و صغری و کبرای منطقی از شکل اول منطق ارسطویی را می چیند و سپس نتیجه یقینی را اخذ می نماید که در اینجا صغری عبارت است از (نصب الامام لطف ) ، کبری : ( والطف واجب علی الله تعالی و نتیجه : ( نصب الامام واجب علی الله ) .
بعد از مطلب فوق به عرض می رسانم ، ما معتقدیم که از شرائط امامت معصوم و پیامبر عصمت است و کشف این عصمت که امری مخفی است توسط حق تعالی میسور است پس نصب حتما" باید از طرف خداوند باشد نه مردم .
نکته دیگر که عارفان ما با دلائل قرآنی و روائی بیان می دارند این است که لطف الهی در نصب امام مربوط به انسان نیست و ماسوای انسان همه موجودات یا به عبارتی کشور وجود از این امامت بهره مند است و نصب امام برای تمام هستی است . در تعابیری داریم «لَوْلا الْحُجَّهُ لَسَاخَتِ الارْضُ بِاَهْلِهَا ...» یعنی اگر امام معصوم نباشد زمین همه اهل خود را نابود می کند.

از یادداشت های روزانه، مارس ۲۰۱۱