یادداشت های روزانه (172)

در نزديكى به خدا به جائى رسيد كه ميان خدا و پيامبر جز جلال او فاصله اى نماند

از مسلمات ما مسلمانان معراج حضرت رسول اعظم (صلوات الله علیه) است . این سفر استثنایی ترین سفر بشر است که از آدم تا کنون کسی به این میزان پیشروی در عوالم هستی ننموده است . این سفر هم ملکی است (مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الأَقْصَى )، هم ملکوتی و جبروتی و لاهوتی (لِنُرِيَهُ مِنْ آيَاتِنَا) یعنی حضرت همه عوالم هستی را سیر کرد . مراحلی از عوالم را سیر نمود که هیچ پیامبری قدم در آن وادی نگذاشته بود . خداوند در قرآن حکیم می فرماید ملکوت را به حضرت ابراهیم نشان داده شد . در سوره انعام آیه 75 می فرماید : وَكَذَلِكَ نُرِي إِبْرَاهِيمَ مَلَكُوتَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَلِيَكُونَ مِنَ الْمُوقِنِين یعنی ما به حضرت ابراهیم علیه السلام ملکوت آسمانها و زمین را نشان دادیم تا از اهل یقین باشد . معراج حضرت ابراهیم در ملکوت بود اما معراج و سیر پیامبر عبور از ملکوت به عوالم بالاتر بود. در کتاب علل الشرایع ، شیخ صدوق (ره) می فرماید : ثُمَّ قالَ ربّي عَزَّ وَ جَلَّ: يا مُحَمَّدُ مُدَّ يَدَكَ فَيَتَلَقّاكَ ماءٌ يَسيلُ مِنْ ساقِ عَرشِى الْأيمَنِ. فَنَزَلَ الْماءُ فَتَلَقَّيْتُهُ بِالْيَمينِ فَمِنْ اجْلِ ذلِكَ اوَّلُ الْوُضوُءِ بِالْيُمْنى‏. ثُمَّ قالَ: يا مُحَمَّدُ خُذْ ذلِكَ فَاغْسِلْ بِهِ وَجْهَكَ- وَ عَلَّمَهُ ذلِكَ- فَانَّكَ تُريدُ انْ تَنْظُرَ الى‏ عَظَمَتى وَ انْتَ طاهِرٌ؛ ثُمَّ اغْسِلْ ذِراعَيْكَ الْيَمينَ وَ الْيَسارَ- وَ عَلَّمَهُ ذلِكَ- فَانَّكَ تُريدُ انْ تَتَلَقّى‏ بِيَدَيْكَ كَلامي؛ وَ امْسَحْ بِفَضْلِ ما فى يَدَيْكَ مِنَ الْماءِ رَأسَكَ وَ رِجْلَيْكَ الى‏ كَعْبَيْكَ- وَ عَلَّمَهُ المسْحَ بِرَأسِهِ وَ رِجْلَيْهِ- وَ قالَ: انّي اريدُ انْ امْسَحَ رَأسَكَ وَ ابارِكَ عَلَيْكَ. فَامَّا الْمَسْحُ عَلى‏ رِجْلَيْكَ فَانّي اريدُ انْ اوْطِئَكَ مَوْطِأً لَمْ يَطَأْهُ احَدٌ قَبْلَكَ وَ لا يَطَأُهُ احَدٌ غَيْرُكَ ... در كتاب علل الشرائع در ضمن حديث نماز معراج آمده است: ... سپس پرودگار عزوجل فرمود: اى محمد، دست خود را پيش ببر تا آبى كه ساق راست عرش من جارى است به تو برسد. پس آب فروريخت و من دست راست خود را بدان زدم، از اين رو آغاز وضو با دشت راست شد. سپس فرمود: اى محمد، آن آب را بگير و با آن روى خود بشوى - و نحوه شستن را به حضرتش تعليم داد - زيرا كه تو مى‏خواهى در حال پاكى به عظمت من نظر كنى. سپس ذراع راست و ذراع چپت را بشوى - و نحوه شستن را به او تعليم داد - كه تو مى‏خواهى با دو دستت كلام مرا دريافت كنى. و با باقيمانده آب دستانت سرت و دو پايت را تو قوزك مسح كن - و نحوه مسح سر و پا را بدو آموخت - و فرمود: من مى‏خواهم سرت را مسح كنم و بر تو ميارك گردانم. و اما مسح بر دو پايت (براى اين است كه) مى‏خواهم قدمت را بر جايى بگذارم كه پيش از تو كسى بر آن گام نگذارده و كسى جز تو بر آن گام نخواهد گذاشت (حديث ادامه دارد). علل الشرايع، ص 312، باب 1، حديث 1.
این حدیث نشان می دهد که حتی جبریل امین هم که فرشته مقرب است در این سیر بازمانده است و به قول سعدی علیه الرحمه :
شبی بر نشست از فلک برگذشت *** به تمکین و جاه از ملک برگذشت
چنان گرم در تیه قربت براند *** که در سدره جبریل از او بازماند
بدو گفت سالار بیتالحرام *** که ای حامل وحی برتر خرام
چو در دوستی مخلصم یافتی *** عنانم ز صحبت چرا تافتی؟
بگفتا فراتر مجالم نماند *** بماندم که نیروی بالم نماند
اگر یک سر مو فراتر پرم *** فروغ تجلی بسوزد پرم
نماند به عصیان کسی در گرو *** که دارد چنین سیدی پیشرو
البته این عروج و اتصال به حضرت حق برای همگان وجود دارد (انا الیه راجعون) اما انسانی در حیات زندگی دنیوی این معراج را داشته باشد و سیر در آفاق و انفس نماید مخصوص اهل ولایت است و اولیاء الهی منازل و عوالمی از جهان را سیر کرده اند اما معراج آن حضرت استثنای تاریخ است چون چون حضرت در این سفر به جایی رسید که بین او و خداوند تنها سبحه فاصله بود و علامه طباطبایی در المیزان می فرمایند : اينكه فرمود: (تنها سبحه ميان پيامبر و خدا فاصله بود) معنايش اين است كه در نزد يكى به خدا به جائى رسيد كه ميان خدا و پيامبر جز جلال او فاصله اى نماند
و خداوند با پیامبر مستقیم به سخن پرداخت که در تفاسیر قرآنی موجود است از جمله سخنان در باره مولای متقیان امیرالمومنین است :ابن عباس از پیامبر اکرم (ص) نقل می کند که حضرت حضرت فرمودند : « پروردگار عالم در شب معراج به من فرمودند : ای محمد ! می دانی که گفتگو در آسمانها در مورد چیست ؟ عرض کردم : پروردگارا ، تو عالمتری فرمود : ای محمد ! آیا کسی را جانشین خود قرار داده ای ؟ عرض کردم : پروردگارا ، هر کس را می خواهی انتخاب کن . فرمود : ای محمد ! علی بن ابیطالب را برگزیدم و او وارث و صاحب پرچم تو است . قسم به خودم که از علی سیراب و بهره مند نمی شود کسی که با تو دشمن باشد و حقیقتا همه امت را وارد بهشت خواهم کرد مگر کسی که نخواهد وارد شود .
عرض کردم : پروردگارا ، حق علی چیست ؟ فرمود : ای محمد ! حق علی بر امت تو مثل حق تو است مثل حق تو است در زمان حیاتت پس هر کس حق علی را انکار بکند خودش نخواسته که وارد بهشت شود و بر من واجب است که داخل بهشت نکنم کسی را که نسبت به علی بغض و کینه داشته و ولایتش را انکار کند . و ای محمد ! از ذریه علی یازده مهدی پا به جهان خواهند گذاشت که عیسی (ع) به آخرین آنان در نماز اقتدا خواهد کرد . »

از یادداشت های روزانه، رمضان المکرم ، ژوئن ۲۰۱۵