یادداشت های روزانه (28)

« انزالی بودن موجودات در قوس نزول
ملاصدرا در اسفار جلد 7 صفحه 244 تا 258 وارد موضوع عنایت الهی در خلق موجودات می شود که در این راستا ممکنات را هر کدام به حسب ترتیب ، وجودی خاص بخشیده و در جایگاه مرتبه ای قرار داده است . این موجودات بر اساس قاعده اشرف خلق شده اند . بدین ترتیب عالم خلقت از کاملترین موجودات امکانی ، که بنا به روایات ما نور پیامبر اکرم (ص) است ، آغاز شده است و به ترتیب مراتب دیگری به ظهور می رسند تا در نهایت به عالم ماده و عناصر اولیه مادی ختم گردند .
البته ملاصدرا قائل به این است که نازلترین مرتبه وجود هیولای اولی است اما در اینجا چون سخن در رابطه با موجودات بالفعل است و هیولای اولی چیزی جز قوه محض نیست و از وجودی مستقل بی بهره است مورد بحث قرار نگرفته و به جای آن بحث (بسائط مادی) که همان عناصر اولیه اند به عنوان نازلترین مرتبه وجود معرفی شده اند .
بنابر این عالم خلقت در سلسله مراتب خود به ساده ترین موجودات که دارای ضعیف ترین مراتب بالفعل وجودند منتهی می شود این سیر را قوس نزولی وجود می نامند .
قوس نزول عبارت است از صدور وتنزل تدریجی وجود از واجب تعالی تا نازلترین مراتب وجود که همان بسائط جسمانی و عناصر اولیه اند . »